به گزارش کردپرس، کشتهشدن دو سرباز آمریکایی و یک مترجم غیرنظامی در سوریه در جریان حملهای منتسب به داعش، بار دیگر خطرات ناشی از شتاب در ادغام «نیروهای دموکراتیک سوریه» (SDF) در ارتش جدید سوریه را برجسته کرده است؛ روندی که واشنگتن پس از روی کار آمدن دولت موقت جدید در دمشق بهشدت بر آن اصرار دارد.
این حمله روز شنبه در منطقه پالمیرا و اندکی بیش از یک ماه پس از آنکه سوریه تحت رهبری دولت انتقالی به ریاست احمد الشرع، رسماً به ائتلاف بینالمللی تحت رهبری آمریکا علیه داعش پیوست، اتفاق افتاد. بهگفته بسیاری از ناظران، کشتهشدن نیروهای آمریکایی در همان مراحل اولیه عملیاتها و گشتهای مشترک با ارتش جدید سوریه، نشان میدهد که کنار گذاشتن شتابزده متحد قدیمی و آزموده آمریکا یعنی SDF میتواند تبعات امنیتی جدی به همراه داشته باشد.
بهگزارش فرماندهی مرکزی ارتش آمریکا (سنتکام)، این حمله توسط یک فرد مسلح وابسته به داعش انجام شد که منجر به کشتهشدن دو نظامی آمریکایی و یک مترجم غیرنظامی شد و سه نفر دیگر را زخمی کرد. رسانههای دولتی سوریه نیز اعلام کردند که دو نیروی نظامی سوری که همراه نیروهای آمریکایی بودند، در این حمله زخمی شدهاند. مهاجم در نهایت کشته شد. در پی این حادثه، ویدئوهایی از پرواز جنگندههای اف-۱۶ و هواپیماهای تهاجمی A-10 نیروی هوایی آمریکا بر فراز پالمیرا در قالب نمایش قدرت منتشر شد.
در همین حال، «دیدهبان حقوق بشر سوریه» مستقر در بریتانیا گزارش داد که عامل حمله از اعضای نیروهای امنیتی جدید سوریه بوده است. این نهاد در پایان گزارش خود از وزارتخانههای دفاع و کشور سوریه خواست عناصر وابسته به حکومت پیشین و افراد دارای «ایدئولوژی داعش» را از ساختارهای امنیتی پاکسازی کنند.
بازماندههای داعش سالهاست در مناطق بیابانی مرکز سوریه، بهویژه اطراف پالمیرا، فعال هستند. این منطقه که میزبان آثار تاریخی مشهور دوران روم باستان است، پیشتر به تصرف داعش درآمده بود. این گروه نهتنها به بخشهایی از محوطههای تاریخی آسیب زد، بلکه از آمفیتئاتر مشهور پالمیرا برای اجرای اعدامهای نمایشی و تولید ویدئوهای تبلیغاتی استفاده میکرد.
نیروهای دموکراتیک سوریه که مورد حمایت آمریکا هستند، آخرین مناطق تحت کنترل «خلافت» خودخوانده داعش را در مارس ۲۰۱۹ آزاد کردند. با این حال، داعش از آن زمان به فعالیتهای زیرزمینی روی آورده و همچنان تهدیدی بالقوه به شمار میرود. بیابانهای مرکزی سوریه به پناهگاهی امن برای این گروه تبدیل شدهاند؛ منطقهای خارج از کنترل SDF که عمدتاً در شمال و شرق سوریه مستقر و همچنین خارج از تسلط کامل دمشق است و همین امر شرایط ایدهآلی برای حملات ایذایی و فرار سریع داعش فراهم کرده است.
پس از آنکه احمد الشرع در ۱۰ نوامبر بهعنوان نخستین رئیسجمهور سوریه به کاخ سفید سفر کرد، سوریه رسماً به ائتلاف ضد داعش پیوست. پیش از آن نیز همکاریهایی محدود میان ائتلاف و نیروهای جدید سوریه وجود داشت، اما این سطح از هماهنگی بیسابقه بود.
آمریکا از سپتامبر ۲۰۱۴ حملات هوایی علیه داعش در سوریه را آغاز کرد، بدون آنکه با حکومت بشار اسد هماهنگی داشته باشد. در همان سالهای نخست، واشنگتن دریافت که کردهای سوریه که در برابر محاصره وحشیانه داعش در شهر مرزی کوبانی مقاومت کردند، بهترین متحد زمینی در دسترس هستند. در سال ۲۰۱۵ تعداد محدودی از نیروهای آمریکایی در شمالشرق سوریه مستقر شدند؛ همان سالی که SDF بهعنوان نیرویی چندقومیتی شکل گرفت. با اتکای به همین همکاری و پشتیبانی هوایی آمریکا، SDF در اکتبر ۲۰۱۷ پایتخت عملیاتی داعش یعنی رقه را آزاد کرد و در مارس ۲۰۱۹ به حیات رسمی «خلافت» داعش پایان داد.
در این مسیر، SDF بهای سنگینی پرداخت و بنا بر برآوردها حدود ۱۱ هزار زن و مرد از نیروهای خود را از دست داد. در مقابل، شمار تلفات نیروهای آمریکایی در همان دوره کمتر از یک دوجین بود. افزون بر این، SDF عملاً نقش محافظ نیروهای آمریکایی در گشتها و عملیاتهای ضد داعش را ایفا کرد و به واشنگتن امکان داد حضور نظامی نسبتاً محدودی در سوریه داشته باشد؛ حضوری که بهندرت از ۲۵۰۰ نیرو فراتر رفت. این وضعیت تفاوتی چشمگیر با جنگ عراق در سالهای ۲۰۰۳ تا ۲۰۱۱ داشت که آمریکا در آن هزاران کشته داد.
در اکتبر ۲۰۱۹، که دونالد ترامپ در دوره نخست ریاستجمهوری خود تلاش کرد نیروهای آمریکا را بهطور کامل از سوریه خارج کند، بسیاری از نظامیان آمریکایی که در کنار SDF جنگیده بودند، آشکارا از رها کردن چنین متحد قابل اعتمادی ابراز شرمساری کردند. در نهایت، خروج کامل به کاهش نیروها محدود شد و آمریکا تا امروز حضور خود را حفظ کرده است. افزون بر شمالشرق سوریه، نیروهای آمریکایی در پایگاه بزرگ «التنف» در جنوبغرب سوریه و نزدیک مرزهای عراق و اردن نیز مستقر هستند.
پس از سقوط اسد، آمریکا برای نخستینبار در یک دهه گذشته روابطی مستقیم با دمشق برقرار کرده و همکاری علیه داعش را آغاز کرده است؛ تحولی که نظم پیشین و جایگاه SDF را دگرگون کرده است. واشنگتن در یک سال گذشته بهطور مداوم بر ادغام سریع نیروهای کرد در ارتش جدید سوریه تأکید کرده است. مظلوم عبدی، فرمانده کل SDF، در ماه مارس توافقی با احمد الشرع امضا کرد که بر اساس آن، ادغام کامل تا پایان سال جاری میلادی انجام شود. با این حال، این روند پس از کشتار دروزیها در جنوب سوریه در ماه ژوئیه با موانع جدی مواجه شد.
SDF نسبت به نیتهای الشرع و حضور گسترده عناصر اسلامگرا در نیروهای امنیتی جدید سوریه تردیدهای جدی دارد. پیش از این نیز همین عناصر در ماه مارس دست به کشتار گسترده علویها در سواحل سوریه زده بودند. ترکیه که چندین عملیات نظامی فرامرزی علیه نیروهای کرد انجام داده، به SDF هشدار داده است که از ضربالاجل پایان سال عبور نکند. با این حال، حمله اخیر نشان میدهد که شتابزدگی در این روند میتواند بیثباتکننده باشد.
نیروهای امنیتی جدید سوریه، دستکم در حال حاضر، تجربه لازم برای مقابله با تهدیدی مانند داعش را ندارند. در مقابل، SDF یک دهه تجربه عملی و آموزشهای گسترده ضدتروریسم تحت نظر آمریکا را در کارنامه دارد. بسیاری از نیروهای جدید سوریه از اعضای سابق هیئت تحریر الشام و دیگر گروههای اسلامگرای سنی تشکیل شدهاند که تمرکز اصلیشان در جنگ داخلی، نبرد با نیروهای متعارف حکومت اسد بوده، نه مبارزه با شبکههای تروریستی پیچیدهای مانند داعش.
مظلوم عبدی اعلام کرده است که یگانهای ویژه وابسته به SDF میتوانند پس از ادغام، برای نخستینبار در سراسر سوریه علیه داعش عملیات انجام دهند؛ از جمله در مناطقی مانند بیابانهای مرکزی سوریه که محل حمله اخیر بود. SDF اصرار دارد که ساختار یگانهای فعلیاش در روند ادغام حفظ شود، در حالی که الشرع پیشتر خواستار انحلال کامل این نیروها و پیوستن افراد به ارتش بهصورت فردی شده بود.
انحلال شتابزده یگانهای SDF پیش از تکمیل ادغام میتواند خلأ امنیتی خطرناکی در مناطق تحت کنترل این نیروها ایجاد کند که داعش بدون تردید تلاش خواهد کرد از آن بهرهبرداری کند. در مقابل، یک روند تدریجی و حسابشده میتواند شامل تمدید ضربالاجل برای چند ماه و ایفای نقش فعالتر آمریکا در ایجاد پل ارتباطی میان متحد قدیمی خود یعنی SDF و شریک جدیدش در دمشق باشد.
در چنین سناریویی، یگانهای تخصصی SDF میتوانند بهصورت مشترک با نیروهای آمریکایی و سوری در مناطقی مانند مرکز سوریه مستقر شوند تا اعتمادسازی، هماهنگی عملیاتی و سازوکارهای همکاری پیش از ادغام نهایی شکل بگیرد.
اگر این روند بهدرستی مدیریت شود، میتواند به شکلگیری ارتشی حرفهایتر و توانمندتر در سوریه بینجامد؛ ارتشی که قادر به تأمین امنیت و ثبات در سراسر کشور باشد و زمینه را برای خروج منظم و برنامهریزیشده نیروهای آمریکایی، آنگونه که دولت کنونی واشنگتن خواهان آن است، فراهم کند.
در غیر این صورت، ادغام شتابزده میتواند به وخامت اوضاع امنیتی منجر شود و حتی یادآور خروج آمریکا از عراق در سال ۲۰۱۱ باشد؛ خروجی که تنها سه سال بعد، آمریکا را ناچار کرد برای مقابله با یورش خونین و نسلکُش داعش، با شتاب به منطقه بازگردد
مجله فوربزآمریکا
نظر شما